W 西安XiAn (stolica północno -zachodniej prowincja陕西ShaanXi) zakończył się pierwszy historyczny szczyt Chin z państwami Azji Centralnej. Wziął w nim udział Prezydent 习近平 Xi Jin Ping oraz prezydenci Kazachstanu, Kirgistanu, Tadżykistanu, Turkmenistanu i Uzbekistanu. Niestety został mało zauważony przez media zagraniczne, a było to bardzo ważne wydarzenie nie tylko wewnątrz chińskie, ale regionalne i międzynarodowe. Stąd pozwalam sobie na przytoczenie ważniejszych tez z wystąpienia Prezydenta Xi wskazujące kierunki współpracy tych krajów. Zatytułowane było ono《携手建设守望相助, 共同发展, 普遍安全, 世代友好的中国—中亚命运共同体》 “Wspólna praca nad stworzeniem społeczności chińsko-środkowoazjatyckiej opartej na wzajemnej pomocy, wspólnym rozwoju, powszechnym bezpieczeństwie i przyjaźni na pokolenia”. Xi na wstępie zauważył, że obecnie zmiany na świecie i w historii zachodzą w bezprecedensowy sposób. Azja Środkowa znajduje się na skrzyżowaniu, które łączy wschód i zachód oraz północ i południe. Świat potrzebuje stabilnej Azji Środkowej zachowującej suwerenność, bezpieczeństwo, niezależność i integralność terytorialną swoich państw. Należy wspierać wysiłki regionu Azji Centralnej na rzecz pokoju, harmonii, rozwoju. Prezydent Xi podkreślił, że w ubiegłym roku Chiny i pięć krajów Azji Środkowej ogłosiły utworzenie chińsko-środkowoazjatyckiej wspólnoty jednego przeznaczenia. Aby ja zbudować wszystkie kraje powinny niezmiennie, ciągle dążyć do:
- pogłębiania strategicznego wzajemnego zaufanie, zawsze udzielać sobie wyraźnego i silnego wsparcia w sprawach dotyczących kluczowych interesów, takich jak suwerenność, niezależność i długoterminowy rozwój;
- nadal rozwijania, poszerzania współpracy w ramach inicjatywy 一带一路 „Pasa i Drogi”, tworzenia nowych punktów wzrostu, poprzez ograniczanie ubóstwa, zrównoważony rozwój i niskoemisyjność;
- przestrzeganie powszechnego bezpieczeństwa, zdecydowanie sprzeciwiania się ingerencji sił zewnętrznych w wewnętrzne sprawy krajów i regionu, stworzenie społeczności, która będzie daleka od konfliktów a zawsze pokojowa;
- wprowadzania w życie globalnej inicjatywy cywilizacyjnej, wzmocnienia wymiany doświadczeń w zarządzaniu krajem, położenia podwalin pod przyjaźń między Chinami a narodami Azji Środkowej;
Aby to osiągnąć Prezydent Xi zaproponował ośmiopunktowy plan budowy i rozwoju współpracy Chiny – Azja Centralna: Proponuje:
- Ustanowienie większego zaufania między państwami oraz udzielanie sobie nawzajem więcej wsparcia. Niezbędne jest więc ustanowienie mechanizmów spotkań i dialogu na wysokim szczeblu w takich dziedzinach jak przemysł i inwestycji, rolnictwo, transport, zarządzanie kryzysowe, edukacja, współpraca międzypartyjna. To ma mieć na celu stworzenia szerokiej platformy dla realizacji kompleksowej, wzajemnie korzystnej współpracy;
- Rozszerzenie więzi gospodarczych i handlowych. Chiny w tym celu wprowadzą dodatkowe środki ułatwiające handel, odnowią dwustronne umowy inwestycyjne, zapewnią pełne funkcjonowanie „zielonych “(szybkich) kanałów odprawy celnej produktów rolnych w portach granicznych oraz zorganizują budowy Centrów Handlu Towarami;
- Zwiększenie transportu transgranicznego, dalszą budowę TransKaspijskiego międzynarodowego korytarza transportowego, promowanie otwarcia rynku lotniczego oraz rozwijanie regionalnych sieci logistycznych. Rozwijanie budowy połączeń pociągów Chiny -UE przy tym zachęcając do tworzenia magazynów towarów w krajach Azji Środkowej;
- Poszerzanie współpracy w dziedzinie energii. Chiny opowiadają się za utworzeniem partnerstwa na rzecz rozwoju energii między Chinami a Azją Środkową, przyspieszeniem budowy nowych nitek gazociągu Chiny-Azja Środkowa, rozszerzeniem handlu ropą i gazem, rozwijaniem współpracy w całym łańcuchu przemysłu energetycznego, także w zakresie nowych źródeł energii, w tym jądrowej;
- Pomoc w zakresie „zielonych” innowacji. M.in. współpracę w zakresie zagospodarowania terenów zasolonych oraz alkalicznych, nawadniania, zwalczania obszarów suchych, rozwiązania kryzysu środowiskowego Morza Aralskiego i wspierania tworzenia przedsiębiorstw zaawansowanych technologii oraz parków przemysłowych technologii informatycznych w Azji Środkowej.
- Specjalny plan współpracy w zakresie nauki i technologii między Chinami a krajami Azji Środkowej.
- Zwiększenie udziału krajów Azji Środkowej w odmianie kultury “文化丝路” Jedwabnego Szlaku, tworzenie wspólnych ośrodków zdrowia, zwiększenie przyznawania ilości stypendiów państwowych osobom z państw Azji Środkowej, wspierane przystąpienia szkół wyższych z tego regionu do” 丝绸之路大学联盟” ” Aliansu Uniwersytetów Jedwabnego Szlaku”.
- Utrzymywanie pokoju w regionie. Chiny są gotowe pomóc krajom Azji Środkowej wzmocnić działanie organów ścigania i zwiększyć zdolności obronne, wspierać te państwa w utrzymaniu bezpieczeństwa regionalnego oraz w działaniach antyterrorystycznych, w tym współpracy zapobieganiu atakom w cyberprzestrzeni. Gotowe są odgrywać decydującą rolę w ramach mechanizmu koordynacyjnego krajów sąsiadujących z Afganistanem oraz wspólnie promować pokojową odbudowę tego państwa.
Przywódcy państw Azji Centralnej w swoich wystąpieniach z zadowoleniem przyjęli te inicjatyw Chin i wyrazili gotowość w pełni ich realizacji, gdyż są odpowiedzią na potrzeby tych krajów. Znalazło to odzwierciedlenie w podpisanej przez sześciu prezydentów końcowej 《中国—中亚峰会西安宣言》 „XiaAn deklaracji szczytu Chiny – Azja Środkowa” oraz 《中国—中亚峰会成果清单》” Lista rezultatów szczytu Chiny- Azja Środkowa” Dobre dla innych, dobre dla Chin.
梁安基Andrzej Zawadzki-Liang
上海ShangHai, 中国Chiny